Jan Willem Smeets, geboren in 1936 in Leiden, verhuisde op eenjarige leeftijd naar Nederlands-Indië. Waarom in niet bekend, maar we weten wel dat hij na de Tweede Wereldoorlog weer terugkeerde naar Nederland. Wat hij mee heeft gemaakt in Indonesië is moeilijk te achterhalen, maar in zijn boek 'Leugens en Lotgenoten' komt er duidelijk een verhaallijn naar boven die gebaseerd is op ervaring. Ik vind daarom dat Smeets' ervaring met Indonesië dit boek meer emotie en inlevingsvermogen geeft.
Het verhaal gaat over Richard
en Philip, die als kind in Nederlands-Indië in een Jappenkamp hebben gezeten, maar er geen
trauma’s aan over hebben gehouden. Na de oorlog gaan ze naar Nederland en raken
bevriend met Heleen, die eenzelfde achtergrond heeft. Bovendien is zij haar
vader kwijt en verloren de jongens hun moeder in het kamp. Philip wordt
wetenschapper, Richard beroepsmilitair en Heleen trouwt en krijgt kinderen. Hun
betrekkelijk rustige levens veranderen als Philip jaren later bij toeval Heleen
weer ontmoet. Haar moeder dementeert en weigert Heleen uitleg te geven over
haar overleden vader. Met Philip reist ze naar Indonesië, waar ze ontdekt dat
ze maar een deel van haar verleden heeft gekend. (Samenvatting van http://www.nieuwamsterdam.nl/leugens-en-lotgenoten#.UxxqRj95OE4)
Deze verhaallijn roept veel spanning op tijdens het lezen en door de omschrijving van de kampen weet je dat Smeets dit niet zomaar verzint. Hij vertelt dat het erg raar is om in Nederland te komen, na jarenlang in het warme Indonesië te hebben gewoond. Ook komen er in het boek typische Nederlandse gewoonten voorbij, waar je zelf als Nederlander niet echt op let, maar die voor buitenlanders erg opvallen. Ontroerend is het stuk in het boek waar Philip en Heleen terugkeren naar Indonesië en zich meteen weer alle geuren en kleuren van het land herkennen. Onbekend is voor mij of Jan Willem Smeets zelf ook ooit is teruggekeerd naar Indonesië, maar door zijn gedetailleerde beschrijvingen en het feit dat dit boek pas in 2010 is uitgekomen, denk ik dat dit wel het geval is.
Je zou kunnen zeggen dat het boek niks meer overlaat aan fantasie, omdat Smeets alle emoties bij het terugkeren omschrijft en dat je als buitenstaander je zo niet in kan leven in de vraag hoe het zou zijn om weer terug te gaan naar je moederland. Toch is dit niet het geval, want ik denk niet dat een auteur zonder enige ervaring een goed boek kan schrijven over het onderwerp. Juist de details over de gebruiken in zowel Nederland als Indonesië, waar hij zelf mee te maken heeft gehad, maken dit boek erg goed en tegelijkertijd informatief over de geschiedenis van Nederlands-Indië.
Jan Willem Smeets gebruikt de geschiedenis van de voormalige Nederlandse kolonie heel goed in dit boek. Hij weet het zo te brengen dat je weet dat de drie hoofdpersonen zich nooit helemaal thuis zullen voelen in Nederland en dat de tijd in Indonesië dus helemaal niet zo vreselijk was. Dit kan echter zijn omdat ze nog maar kinderen waren, want natuurlijk zijn er vreselijke dingen gebeurt in de kampen toen de Japanners de kolonie probeerden te veroveren. Toch werden de inwoners van de kampen erg hecht met elkaar, zo voedden de moeders vaak elkaars kinderen op. Dit komt terug in het boek in het spannende, onverwachte einde.
Het boek is naast spannend ook heel goed om te lezen qua taal. Dit kan goed komen omdat het een boek is uit 2010 en er dus geen oud-Nederlands in staat, ondanks de leeftijd van de schrijver. Smeets schrijft het met veel humor en toch ook met serieuze stukken, die altijd in begrijpelijk en makkelijk Nederlands geschreven zijn. Toch zie je de taal in de drie aparte delen veranderen. Dit komt namelijk omdat elk deel door een andere hoofdpersoon wordt verteld. Zo merk je wel een verandering qua taal en omschrijving van de situaties, maar door de dialogen komen de verschillende taalniveaus wel weer bij elkaar en vormt het één goed boek.
Kortom, ik had niet verwacht dat dit boek zo verrassend en spannend uit zo pakken. Vooral het einde is totaal onverwacht, maar als je terug gaat kijken dan kan je achteraf heel wat gebeurtenissen verklaren en kom je achter een hele aparte relatie tussen de drie 'lotgenoten'. Waar het eerste woord van de titel vandaan komt, ontdek je als je het boek uit hebt en dan zul je het vast nog een keer willen lezen. Ik raad het daarom zeker aan, vooral omdat ik vind dat Smeets' ervaring dit boek echt een speciale toevoeging geeft. Dit is waarschijnlijk ook het beste en interessantste boek dat ik dit jaar heb gelezen.
Deze betoog heb ik gemaakt voor het vak Nederlands, maar ook voor geschiedenis moest ik hier een opdracht over maken. Deze houdt eigenlijk hetzelfde in: een korte samenvatting, informatie over de auteur en de historische achtergrond, maar meer in de vorm van een werkstuk dan in de vorm van een betoog of beschouwing.
Voor meer informatie over het boek, kijk op:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten