Literatuurgeschiedenis Middeleeuwen

De pennenproef

Opdrachten

• 1 - Wat is een pennenproef?
  - In welke periode werd Oudnederlands gesproken?
• 2 Leg op grond van de tekstpagina Lied van Heer Halewijn uit welke eigenschappen van mondeling overgeleverde literatuur daarin naar voren komen.

1. Een pennenproef is een testje op de laatste bladzijde van je werk, waarbij je uittest of je pen het nog goed doet. Vroeger gebruikten ze in plaats van een pen, een ganzenveer met inkt. Deze ouderwetse pen werd gebruikt om Oudnederlandse verhalen te schrijven. Dit is de voorganger van de Nederlandse taal, die gebruikt werd tussen 800 en 1150, in deze regio.
2. Het Lied van Heer Halewijn is een lied dat gaat over de verleiding van vrouwen, waar veel drama in voorkomt. Het is bekend is verschillende talen en waarschijnlijk al eeuwenoud. Toch is het pas in de negentiende eeuw voor het eerst opgeschreven. Men zegt dat het daarvoor van mond tot mond is overgedragen, het was namelijk makkelijk te onthouden door de herhalingen en het rijmschema AA-BB-CC.

Hendrik van Veldeke

Opdrachten

• 1 - Welke teksten zijn van Veldeke bekend?
  - Veel middeleeuwse liefdesliedjes beginnen op dezelfde manier. Hoe?
• 2 Schrijf een liefdesgedicht van ca. 8 regels, dat net als dat van Veldeke, met een zogenoemde Natureingangbegint.

1. Hij schreef de ‘Servaaslegende’, ‘Nemt, Frouwe, disen kranz’ in het Duits en Twee rondelen in het Frans. Veel middeleeuwse liefdesliedjes begonnen op dezelfde manier als zijn verhalen, namelijk door een beeld uit de natuur, waarin de stemming van de dichter tot uitdrukking komt.
2. Gedicht door Lotte Peek

De zon schijnt

De lucht is blauw

Er zijn geen wolken

en dat komt door jou

Het is stil

Er is niemand buiten

Alleen jouw stem

en de vogels die fluiten

Hoofsheid

Opdrachten

• 1 - Welke invloed hadden de kruistochten op de hoofse cultuur?
  - Wat was het belangrijkste principe van de hoofse omgangsvormen?
• 2 Lees de tekstpagina over Floris ende Blancefloer. Leg uit in hoeverre de kruistochten van belang zijn geweest voor het schrijven van deze roman.

1. Tijdens de kruistochten raakten velen onder de indruk van de Arabische cultuur, waar de kunst van het levensgenieten veel verder ontwikkeld was dan in Europa. Vanaf toen begonnen ze in Frankrijk en later andere landen cultuur te ontwikkelen. Het belangrijkste principe van de hoofse omgangsvormen is dat je je medemens met respectvolle manier tegemoet treed en in zijn waarde laat.
2. Er komen veel aspecten in het verhaal uit Arabische cultuur, zoals de exotische tuinen en de beelden op het graf. Dit hebben ze opgedaan uit te tijd van de kruistochten.

Voorbeeldige levens

Opdrachten

• 1 - Wat was het einddoel voor de middeleeuwse mens? Hoe dacht hij dat te kunnen bereiken?
  - Waarom was het leven van Jezus het voorbeeld bij uitstek?
• 2 Lees de pagina over het Leven van Liedewij. In hoeverre lijkt haar levensloop op het leven van Jezus, dat als hét voorbeeld van een voorbeeldig leven werd beschouwd? Noem zowel overeenkomsten als verschillen.

1. Het einddoel van de middeleeuwse mens was dat ze goed de hemel in gingen en dat hun ziel niet aan de duivel werd verkocht. Ze dachten dit te kunnen bereiken door zich tot Maria te richten en te bidden.
2. Verschillen zijn dat het leven van Jezus Bijbels is en dit verhaal niet. Een overeenkomst is dat het beide een soort van sprookjes zijn.

Boekdrukkunst

Opdrachten

1 - Waarin verschilt een blokboek van de boekdrukkunst? 

- Wat was het eerste gedrukte Nederlandstalige boek?

2 Gedrukte boeken hebben vaak een titelpagina die er mooi uitziet (zie bijvoorbeeld de voorpagina van het Antwerps Liedboek op de literatuurgeschiedenispagina ‘Zingen in de Middeleeuwen’) terwijl bij handschriften de tekst meestal plompverloren begint. Wat is de functie van zo’n titelpagina en waarom hebben drukkers deze ‘uitgevonden’?

1. Het drukken van een blokboek kostte veel geld, dus het was het niet waard om het te drukken als het vervolgens weer kon worden weggegooid.
2. Het eerste gedrukte Nederlandstalige boek was de Delftse Bijbel. Hierin stond alleen het oude testament. Dit boek is gedrukt door Mauricius Yemantszoon en Jacon Jacobszoon van der Meer.

Deze 6 teksten en opdrachten komen van:
http://www.literatuurgeschiedenis.nl/lg/middeleeuwen/literatuurgeschiedenis/index.html

Mijn Recensie

De Vriendschap is een boek geschreven door Connie Palmen, dat ik heb gelezen voor het maken van deze recensie. Het boek is spannend en boeiend, maar soms ook een beetje onbegrijpelijk.
Het verhaal gaat over de 10-jarige Catharina Buts, ook wel Kit. Kit is een nieuwsgierig meisje dat zich goed bewust is van de wereld, maar tegelijkertijd ook naïef. Ze beschrijft haar leven vanaf 10-jarige leeftijd totdat zij 40 is. Het boek gaat soms in rap tempo, maar sommige stukken worden ook langzaam en gedetailleerd vertelt.
Door de jaren heen veranderd de kennis en spreektaal van Kit. Dat is wel mooi gedaan door de schrijfster. Op 10-jarige leeftijd vertelt ze over het nieuwe meisje dat ze heeft leren kennen op school. Kit is erg geïnteresseerd in Barbara Callenbach, die last heeft met praten en lezen en die nogal afstandelijk is. Juist deze onbereikbaarheid maakt Barbara, die Ara genoemd wordt door Kit, zo speciaal. Normaal is stom en daarom wilt Kit maar al te graag de beste vriendin van Ara worden. Ara duwt haar steeds weg, maar Kit blijft volhouden, want haar obsessie voor Ara zorgt er voor dat ze aan niks anders meer kan denken dan Ara.
Lesbisch misschien? Dat dacht ik tenminste in het begin van het boek. Dat denk ik trouwens nog steeds, want het boek eindigt met een mislukte relaties van Kit en een intieme aanraking tussen de vriendinnen.
In het boek gaat 30 jaar aan vriendschap voorbij tussen de twee. Het heeft al zeker 10 jaar geduurd voordat Ara er echt vrede mee had vriendinnen te zijn met Kit, want ze vertrouwde Kit niet. Kit was altijd zo speels en naïef, terwijl Ara de oudste en wijste was. Ara wist altijd alles. Ondanks de rare woorden die ze soms uitkraamde, wist ze altijd precies wat ze moest zeggen om Kit op te vrolijken.
Dat is ook de reden dat deze vriendschap zo lang stand heeft gehouden en ze elkaar in het boek strelen. Kit vertelt dat alleen Ara haar zo kan strelen, dat ze alleen Ara vertrouwd en dat ze Ara nooit zou verlaten. Misschien dat Kits relaties door deze sterke band wel zijn stukgelopen, want Ara liet Kit soms geloven dat haar vriendje niet goed voor haar was en dat nam Kit dan ook gewoon aan.
Een aparte band hebben deze twee. Zelf zou ik niet alles van Ara aan hebben genomen en zo close met haar zijn, want dat heeft er in het boek voor gezorgd dat Kit problemen heeft met al haar relaties.
In de werkelijkheid zou dit ook kunnen gebeuren. Daarom is het boek ook redelijk te volgen, omdat het makkelijk te koppelen is aan de realiteit en het daarnaast geschreven is in begrijpelijk Nederlands.
Toch maakt Kit sommige keuzes die ik niet begrijp. Ik snap niet dat het zo ver is gekomen dat ze alleen Ara nog vertrouwt. Eigenlijk vind ik het dus een heel goed boek, omdat ik me inleef in de hoofdpersonen en kritische spanningen voel. Connie Palmen is een goede schrijfster, met goede doordachte verhaallijnen. Het is ook prettig bij het lezen van een boek, om je te kunnen inleven in de karakters en daarom vond ik dit best een leuk boek om te lezen.